Trong lĩnh vực sản xuất, “capacity” (năng lực sản xuất) là một khái niệm cốt lõi giúp doanh nghiệp xác định khả năng tối đa mà một hệ thống, máy móc hoặc dây chuyền sản xuất có thể đạt được trong một khoảng thời gian nhất định.Vậy cách tính capacity trong sản xuất như thế nào? Cùng tìm hiểu trong bài phân tích và chia sẻ kinh doanh sau đây của chúng tôi.
Capacity là gì?
Capacity (năng lực sản xuất) là lượng sản phẩm hoặc dịch vụ mà một đơn vị sản xuất có thể tạo ra trong một khoảng thời gian nhất định, thường là theo ngày, tuần, tháng hoặc năm. Capacity không chỉ giới hạn trong sản lượng sản phẩm, mà còn bao gồm khả năng vận hành của máy móc, nhân lực, nguyên vật liệu và quy trình quản lý.
Ví dụ, một nhà máy sản xuất giày có thể có capacity là 10.000 đôi giày mỗi tháng. Nếu nhà máy đó chỉ sản xuất được 7.000 đôi, thì nó đang hoạt động ở mức 70% capacity.
Capacity là lượng sản phẩm hoặc dịch vụ mà một đơn vị sản xuất có thể tạo ra
Phân loại Capacity trong sản xuất
Có ba loại capacity chính trong sản xuất:
- Design Capacity (Năng lực thiết kế): là mức sản lượng tối đa theo thiết kế kỹ thuật, lý tưởng nhất mà hệ thống có thể đạt được.
- Effective Capacity (Năng lực thực tế): là mức năng lực thực tế có thể đạt được sau khi đã tính đến các yếu tố như bảo trì máy móc, thời gian nghỉ, và các yếu tố giới hạn khác.
- Actual Output (Sản lượng thực tế): là sản lượng thực tế được sản xuất trong một khoảng thời gian nhất định.
Việc phân biệt rõ ba loại này giúp doanh nghiệp xác định điểm nghẽn trong hệ thống sản xuất và đưa ra giải pháp cải tiến phù hợp.
Các yếu tố ảnh hưởng đến Capacity trong sản xuất
Năng lực sản xuất chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm:
Máy móc thiết bị
Tình trạng, tuổi đời, công suất và mức độ tự động hóa của máy móc đóng vai trò quan trọng trong xác định capacity.
Nhân lực
Trình độ, kỹ năng, sự sẵn sàng và số lượng lao động là yếu tố quyết định tốc độ và chất lượng sản phẩm.
Nguyên vật liệu
Sự ổn định và kịp thời của nguồn cung cấp nguyên vật liệu sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng duy trì sản xuất liên tục.
Quy trình sản xuất
Quy trình càng tối ưu hóa và loại bỏ được lãng phí, thì năng lực sản xuất càng cao. Ứng dụng các mô hình như Lean, Six Sigma giúp cải thiện đáng kể effective capacity.
Bảo trì và thời gian chết máy
Những thời gian này làm giảm effective capacity, vì vậy việc có lịch bảo trì hợp lý và phản ứng nhanh khi xảy ra sự cố là rất quan trọng.
Máy móc là một yếu tố ảnh hưởng lớn đến Capacity trong sản xuất
Các cách tính Capacity trong sản xuất
Phương pháp tính theo thời gian sản xuất
Đây là phương pháp phổ biến và đơn giản nhất:
Capacity = (Thời gian hoạt động × Số ca làm việc × Số máy hoặc công đoạn) / Thời gian sản xuất 1 đơn vị
Ví dụ:
Một dây chuyền có 5 máy, mỗi máy hoạt động 8 giờ mỗi ngày, 5 ngày/tuần. Nếu để sản xuất 1 sản phẩm mất 10 phút:
- Thời gian hoạt động = 8 giờ = 480 phút
- Tổng thời gian hoạt động/tuần = 480 × 5 × 5 = 12.000 phút
- Số sản phẩm/tuần = 12.000 / 10 = 1.200 sản phẩm
=> Capacity của dây chuyền là 1.200 sản phẩm/tuần.
Cách tính Capacity trong sản xuất theo công suất máy móc
Khi sản xuất phụ thuộc chủ yếu vào thiết bị, có thể tính capacity theo công suất máy:
Capacity = Công suất máy × Thời gian hoạt động × Hệ số hiệu suất
Trong đó:
- Hệ số hiệu suất = Actual Output / Effective Capacity
Nếu một máy có công suất là 100 sản phẩm/giờ, hoạt động 8 giờ/ngày, hệ số hiệu suất 85%, thì:
Capacity/ngày = 100 × 8 × 0.85 = 680 sản phẩm
Phương pháp tính theo Bottleneck
Trong các dây chuyền sản xuất, năng lực tổng thể thường bị giới hạn bởi công đoạn có năng suất thấp nhất (bottleneck). Do đó, capacity thực tế được tính theo công đoạn này:
Capacity hệ thống = Capacity tại bottleneck
Nếu một dây chuyền có 3 công đoạn: A (100 sp/h), B (80 sp/h), C (90 sp/h), thì năng lực của dây chuyền chỉ đạt 80 sản phẩm/giờ – theo công đoạn B.
Các cách tính Capacity trong sản xuất
Vai trò của cách tính Capacity trong hoạch định sản xuất
Việc tính đúng và dự báo capacity giúp doanh nghiệp:
- Lập kế hoạch sản xuất sát thực tế
- Tránh tình trạng thiếu hụt hoặc dư thừa nguyên vật liệu
- Giảm chi phí tồn kho và chi phí lao động
- Tối ưu hóa việc phân công máy móc và nhân sự
- Đáp ứng tốt hơn nhu cầu khách hàng và lịch giao hàng
Đặc biệt, trong môi trường sản xuất linh hoạt hoặc theo đơn đặt hàng (make-to-order), việc theo dõi capacity thường xuyên là điều kiện sống còn để duy trì lợi thế cạnh tranh.
Xem thêm: Phân tích những rủi ro trong quản trị doanh nghiệp
Xem thêm: Tiêu chuẩn AQL là gì trong quản lý chất lượng
Trên đây là một số thông tin liên quan đến việc tìm hiểu cách tính capacity trong sản xuất cơ bản. Hy vọng những thông tin mà chúng tôi chia sẻ đã giúp bạn hiểu rõ hơn về chủ đề này.
